悯灾诗三十二韵
共和十二秋,国事无一好。迟迟甲子年,望治首同矫。
无何春气苏,入夏转淫潦。狂雨竟浃旬,堤溃墉亦倒。
蠢矣无支祁,鼓氛弥八表。百里绝炊烟,千村汇鱼沼。
流尸妇襁儿,幸活幼随老。琐尾知何穷,哀鸣动苍昊。
侧闻故老言,天意不可道。道光甲午间,后此见则少。
其时尚承平,逸乐久温饱。更阅十数年,半壁忽云扰。
天欲降大殃,或先示其兆。我闻色然疑,兹事竟幽眇。
国步颠已深,民劳休可小。河津入白鱼,道路逐陈宝。
炊淅矛剑头,亿兆委肝脑。辜眚纵难宽,行罚已非藐。
胡为命洚流,杀民如刈草。万国生鱼头,天醉若未晓。
抑如创世谭,民罪无所祷。故令无愚贤,一洗服天讨。
讵知彼天行,有若奖顽狡。恶者趋避工,弱善坐枯槁。
官家令煌煌,急振毋任殍。所全能几何,一一覆巢鸟。
治民无大术,平政计应早。浚洫固圩坊,民命未难保。
率兽食人肉,喣喣又何造。柯柄吝儒生,一室自除扫。
悲哉天下溺,援手岂徒嫂。苟免吾滋惭,闭门梦羲皞。
共和十二秋,国事无一好。迟迟甲子年,望治首同矫。
无何春气苏,入夏转淫潦。狂雨竟浃旬,堤溃墉亦倒。
蠢矣无支祁,鼓氛弥八表。百里绝炊烟,千村汇鱼沼。
流尸妇襁儿,幸活幼随老。琐尾知何穷,哀鸣动苍昊。
侧闻故老言,天意不可道。道光甲午间,后此见则少。
其时尚承平,逸乐久温饱。更阅十数年,半壁忽云扰。
天欲降大殃,或先示其兆。我闻色然疑,兹事竟幽眇。
国步颠已深,民劳休可小。河津入白鱼,道路逐陈宝。
炊淅矛剑头,亿兆委肝脑。辜眚纵难宽,行罚已非藐。
胡为命洚流,杀民如刈草。万国生鱼头,天醉若未晓。
抑如创世谭,民罪无所祷。故令无愚贤,一洗服天讨。
讵知彼天行,有若奖顽狡。恶者趋避工,弱善坐枯槁。
官家令煌煌,急振毋任殍。所全能几何,一一覆巢鸟。
治民无大术,平政计应早。浚洫固圩坊,民命未难保。
率兽食人肉,喣喣又何造。柯柄吝儒生,一室自除扫。
悲哉天下溺,援手岂徒嫂。苟免吾滋惭,闭门梦羲皞。
姓字不须通,从来号放翁。
月明登暑雪,木落过秋风。
处处题僧壁,时时卧钓篷。
始知侯万里,未必是英雄。
泽国霜迟木未疏,秋来更觉爱吾庐。
芭蕉绿润偏宜墨,戏就明窗学草书。
流年冉冉不容追,余息厌厌只自知。
马革裹尺违壮志,鹿门采药卜幽期。
林蝉委蜕仙何远,巢燕成雏去已迟。
触事尔来多感慨,北窗闲赋早秋诗。
我悔不学农,力耕泥水中,二月始穑事,十月毕农功。
我悔不学医,早读黄帝书,名方手自缉,上药如山储。
不然去从戎,白首捍塞壖。
最下作巫祝,为国祈丰年。
犹胜业文辞,志在斗升禄。
一朝陪众隽,所望亦已足。
岂知赋命薄,平地成怨仇。
生为马伏枥,死为狐首丘。
已矣何所悲?但悔始谌错。
赋诗置座傍,聊以志吾怍。
惝恍不成寐,揽衣寒夜中。青荧煨芋火,鞺鞳鼓帘风。
巷犬声如豹,山童首似蓬。悠然束书坐,徐待日生东。
江湖双鬓秃,宇宙一身穷,酒浪摇轻碧,灯花落碎红。
交情元易见,春事半成空。
尚觊身强健,烟畦撷芥菘。
雨送疏疏响,风吹细细纹。
犹稀绿萍点,已映小鱼群。
傍有一拳石,又生肤寸云。
我来闲照影,一笑整纶巾。