窜身丹厓下,灭迹浮云端。
余事既不闲,冥心以游观。
读书南山日,秋气浩漫漫。
悲商扣庭柯,四座鸣风湍。
已与清景晤,乐哉此盘桓。
餐和遗糟粕,饮胜入肺肝。
隐几俄万古,其人梦交欢。
携手逍遥墟,乾坤欻高寒。
顾谓尘世子,斯道自平宽。
胡为在荆棘,方寸生波澜。
向无问津者,悲尔后来难。
楚水入洞庭者三:曰蒸湘,曰资湘,曰沅湘;故有“三湘”之名。洞庭即湘水之尾,故君山曰湘山也。资湘亦名潇湘,今资江发源武冈上游之夫夷水,土人尚曰潇溪,其地曰萧地。见《宝庆府志》。《水经注》不言潇水,而柳宗元别指永州一水为潇,遂以蒸湘为潇湘,而三湘仅存其二矣。予生长三湘,溯洄云水,爰为棹歌三章,以正其失,且寄湖山乡国之思。
漫云女子不英雄,万里乘风独向东。
诗思一帆海空阔,梦魂三岛月玲珑。
铜驼已陷悲回首,汗马终惭未有功。
如许伤心家国恨,那堪客里度春风。
别说女子不能干英雄事业,看我乘风万里,只身东渡日本。
孤帆外海天空阔,动我诗情,三岛上月色玲珑,入我梦境。
想起国家亡给异族,令人悲酸;惭愧我奔走革命,到今一事无成。
这样大的国仇家恨使我伤心,哪能在客地春风中虚度光阴!
三岛:指日本。
汗马:作战有功叫做汗马功劳,作者为革命奔走,自谦还没有立下功劳。
寂寞文园病渴馀,寻春偶入绛仙居。西湖十里莲如锦,试比卿妆总不如。
风叶作离声,萧然客独行。多情故山月,常向马头明。
东海膏腴地,今年剧战侵。弭兵诸将责,宽赋圣人心。
鱼戏春云湿,鼍鸣海气深。裹疮怜战马,踯躅亦哀吟。
切肉作羹,母呼进菜。侍侧劝餐,母匕不再。獭能报本乌返哺,夕膳晨羞阙供具。
母曰汝贫,毋以我故。加豆盈觞,匪行我素。俄焉空庭感风树,为丰为啬总不御。
吁嗟乎!儿无母哺哺于儿,抚兹怀棬双泪垂。
粒雪飘兼雨,小航冻独迟。江烟流树暗,塔铎语风悲。
岸草三军积,村粮万灶移。休谈鸣镝事,故国怯阽危。
从仕二十载,卜居亦六七。身世任蓬转,无问喧与僻。
最后移阙西,地位更平直。趋鼓向启明,绕尽宫树碧。
城遥漏声杳,起望恒伫立。凭仗窗间禽,晨晦有消息。
迂慢恐非宜,取近愧寡力。暂借鹪鹩枝,岂敢望安逸。
自古轻儒孰若秦,山河社稷付他人。而今重士如周室,忍使书生作夜巡。